İstiğrak/Açıklama

İstiğrak - Mehmet Akif Ersoy - Safahat

İstiğrak thumb|300px|right|istiğrak - mehmet akif ersoy - safahat - yusuf ziya özkan	Kendinden Geçme thumb|300px|right|istiğrak - mehmet akif ersoy - safahat - yusuf ziya özkan
Tasavvur et ki muzlim bir şeb-i ecrâm-nâpeydâ Yatar heybetli âgûşunda dûrâdûr bir feyfâ;	Düşün ki karanlık bir gece , yıldızları doğmamış Yatar heybetli kucağında uzayıp giden bir çöl
Düşen gümrâh için yol bulma yok emvâc-i zulmetten;	Bu çöle düşüp yolunu şaşırmış kişinin karanlık dalgalarından yolunu bulması imkansızdır.
Gidilmez... Her adım attıkça bir girdâb olur rehzen;	Gidilmez...Her adımda bir girdap yolunu keser;
O rîkistâna batmış, çalkanan seyyâh-i âvâre	O kum deryasına batmış, çalkalanan avare gezgin
Nasıl müştâk ise bir nûra, bir necm-i rehâkâre;	Nasıl arzu ederse bir nuru, bir yol gösterici yıldızı,
Sana ey lem'a-i ümmîd ben de öyle müştâkım;	Seni ey ümit parıltısı, ben de öylesine arzu etmekteyim;
Görün bir kerre zîrâ pek karanlık oldu âfâkım!	Görün bir kere, çünkü pek karardı ufuklarım!
Geçir pîş-i hayâlinden ki cûşâcûş bir umman:	Coşkun bir okyanusu hayal et zihninde
Nişandır yükselen her mevc-i tûfan-hîzi bir dağdan;	Yükselip tufanlar koparan her dalgası bir dağı andırır;
Ölüm var, kurtuluş yok sâhil-i imdâd uzaklarda;	Ölüm var, kurtuluş yok, yardıma yetişecek sahil uzaklarda;
Demâdem rûh titrer korkudan donmuş dudaklarda.	Ruh sürekli titrer korkudan donmuş dudaklarda.
O coşkun unsurun savletleriyle uğraşan kimse,	O coşkun suların hücumlarıyla uğraşan kimse,
Nasıl eyler tehâlük bir kenâr-ı tesliyet görse	Nasıl heyecanla atılır tutunacak bir kıyı görse,
Muhât-ı lücce-i ye's olduğum bir böyle hâlimde	Ümitsizlik dalgalarıyla kuşatıldığım böyle bir halimde,
Senin tayfın da aynıyle o sâhildir hayâlimde.	Senin hayalin de tıpkı o sahildir hayalimde.
Düşün âvâre bir mâder ki: Evlâdından olsun dûr;	Zavallı bir anne düşün ki: Uzak kalmış yavrusundan;
Tahayyül eyle yâhud bir yetîm-i hânüman-mehcûr	Veya bir yetim hayal et, ayrı düşmüş yuvasından;
O bedbahtın nasıl evlâdı hiç gitmezse yâdından;	O talihsizin nasıl hiç çıkmazsa yavrusu aklından;
Nasıl çıkmazsa mâder, öksüzün bir dem fuâdından;	Öksüzün nasıl çıkmazsa annesi bir an bile kalbinden;
Benim yâdım da, ey ârâm-ı can, yâd-ı güzînindir.	Ey ruhu dinlendiren varlık, yüksek hatıran işte böyle hep aklımdadır.
Ne yapsam çünkü manzûrum, senin feyz -i mübînindir:	Çünkü ne yapsam gördüğüm senin apaçık feyzindir.
Çemen emvâc-ı nûrundur, fidanlar yâl ü bâlindir:	Çimenler nurunun dalgaları, fidanlar endamındır;
Sulardan akseden sûretcemâl-i lâyezâlindir.	Sularda yankılanan ise hiç son bulmayacak güzelliğindir.
Hırâm-ı nâzenînindir o raksan mevceler cûda;	Nazlı salınışındır, o oynak dalgalar, ırmakta;
Mutarrâ nükhetindir gizlenen ezhâr-ı hoş-bûda.	Taze kokundur gizlenen, hoş kokulu çiçeklerde.
Leyâlin sînesinde hâbe dalmış nâzenîn eshâr,	Gecelerin koynunda uykuya dalmış nazlı seherler,
Eder gîsûna yaslanmış cebîn-i pâkini ihtâr.	Saçlarına yaslanmış temiz alnını hatırlatır.
Nigâhından saçılmış lem'alardır pîş-i hayrette	Hayranlık dolu bakışından saçılmış parıltılardır
Yüzen ecrâm-ı nûrânûr bahr-i sermediyyette.	Sonsuzluk denizinde yüzen nurlu yıldızlar
Zemin lebrîz-i âsârın; semâ pâmâl-i envârın:	Yeryüzü senin eserlerinle dolu; gök nurlarının altındadır;
Avâlim hep merâyâ-yı nazar pîrâ-yı dîdârın.	Alemler hep bakışları süsleyen yüzünün aynasıdır
Çekilmek istemiş de subh-dem bir cây-ı tenhâya,	Sabah vakti tenha bir yere çekilmek istemiştim,
Oturmuş sâhil-i deryâya, dalmıştım temâşâya.	Deniz kenarına oturmuş, seyre dalmıştım.
Henüz âfâk açılmıştı: Semâ mahmûr idi hâttâ	Ufuklar henüz açılmıştı: Gök uykulu idi hattâ,
Nümâyân olmamıştı hâb-gâhından güneş hâlâ.	Güneş yattığı yerden kalkıp görünmemişti hâlâ.
Derin bir samte müstağrak leb-i deryâda hiç ses yok...	Derin bir sessizliğe dalmış, sahilde hiç çıt yok...
Sabâ durgun, sular durgun, bütün eşyâda durgunluk!	Rüzgâr durgun, sular durgun, bütün eşyada durgunluk.
O ferş-i nîlgûn üstünde, tıfl-ı nâzenin-vâri,	Masmavi yatağı üstünde nazlı bir çocuk gibi,
Uyurken dâye-i bîdar-ı subhun tıfl-ı envârı;	Uyurken uyanık sabah dadısının nur çocuğu;
Güneş, pîşinde dağlar perde-dâr olmuş, harîmindan	Güneş, dağların önünde perde çektiği hareminden
Görünmüş, sonra şehrâhında yükselmişti tedrîcen.	Görünmüş, sonra yavaşça yükselmişti yörüngesinde.
Teâlî eyleyince birzaman bâlâ-yı kudrette,	Bir süre yükselince Kudret'in yücelerinde,
Ziyâlar mevc mevc oldu o pehnâ-yı rükûdette.	Işıklar dalga dalga oldu o durgun genişlikte.
Bu cûşişler o dagın havz-ı simîni uyandırdı;	Bu dalgalanış o dagın gümüşten havuzu uyandırdı;
Sabâ enfâs-ı sevdâ perveriyle dalgalandırdı.	Sabâ rüzgârı sevdalı nefesleriyle onu dalgalandırdı.
Açıklardan gelen emvâc-ı peyderpeyle, sâhilden	Açıklardan gelen art arda dalgalarla sahilden
Demâdem oldu vecd-efzâ, hazin bir nağme, birşîven.	Bir nağme, hüzünlü bir nağme git gide vecdimi artırdı.
Kulak verdim o âhenge: Meğer âheng-i şi'rinmiş!	Kulak verdim o âhenge: Meğer şiirinin âhengiymiş!
O cûşiş-zâr olan kulzüm senin ummân-ı fikrinmiş,	O coşmakta olan deniz, senin fikir okyanusunmuş.
Güneş: Rûhun imiş; bir huzme şeklinde inen nûru:	Güneş ruhun imiş; bir demet şeklinde inen nuru:
O menba'dan hurûşan sânihanmış doğrudan doğru.	O kaynaktan fışkıran fikirlerinmiş doğrudan doğruya.
Tecellî etti artık anladım: Sensin bütün dünyâ..	Ortaya çıktı artık, anladım: Bu dünya sensin...
Bu senlikte fakat ey yâr-ı gaib, ben neyim âyâ?	Bu senlikte fakat ey görünmez sevgili, acaba ben neyim?