İstibdad - İstibdat
~ Ar istibdād إستبداد [#bdd X msd.] başına buyrukluk, kural tanımazlık, bağımsızlık
Ar badd بدّ [msd.] saçma, dağıtma
Tarihçe (En eski kaynak)
Eflatun
Şehir halkı huy ve tabiat itibariyle iyi olmadıkları zamanlarda istibdat idaresine ihtiyaç duyabilir. İdareci karakter itibariyle müstebitse istibdat o zaman kötülenebilir. Köleler ve kötüler için istibdat en üstün iyiliktir. Telhis-u Nevamis-ul Eflatun
"müstakil olmak" [ Meninski, Thesaurus (1680) ]
Kelime Kökeni
Arapça bdd kökünden gelen istibdād إستبداد "başına buyrukluk, kural tanımazlık, bağımsızlık" sözcüğünden alıntıdır.
Arapça sözcük Arapça badd بدّ "saçma, dağıtma" sözcüğünün istifˁāl vezni (X) masdarıdır.
Ek Açıklamalar
Keyfi yönetim anlamı muhtemelen 20. yy aşlarında türemiş olmalıdır.
İstibdat dönemi
Devr-i İstibdad
İstibdad rejimi
Müstebid
İstibdadçı
Abdulhamid II
İttihat Terakki
Tek Parti İdaresi
İstibdad - Mehmet Akif Ersoy - Safahat
İstibdad ve meşrutiyet
İstibdad, ittihada engeldir
İstibdad basamakları
istibdad türleri
İstibdad-ı ilmiye
Bediüzzaman'ın dikkat çektiği 12 çeşit istibdat [[]][[]]
Acem şahı
Teması ve muhteşem beyitleri: 1. Paşa keyfi 2. Abdülhamid - Üç Müstebit (Talat Paşa - Cemal Paşa - Enver Paşa) ve sonrası müstebidleri ve mutabasbısları anlatılır. 3.
Sual: İstibdat nedir; meşrutiyet nedir?
Cevap: İstibdat tahakkümdür, muâmele-i keyfiyedir, kuvvete istinad ile cebirdir, rey-i vâhiddir, sû-i istimâlâta gâyet müsâit bir zemindir, zulmün temelidir, insâniyetin mâhisidir. Sefâlet derelerinin esfel-i sâfilînine insanı tekerlendiren ve âlem-i İslâmiyeti zillet ve sefâlete düşürttüren ve ağrâz ve husumeti uyandıran ve İslâmiyeti zehirlendiren, hatta herşeye sirâyet ile zehrini atan, o derece ihtilâfâtı beyne’l-İslâm îkâ edip, Mûtezile, Cebriye, Mürcie gibi dalâlet fırkalarını tevlid eden, istibdattır.
Evet, taklidin pederi ve istibdad-ı siyasînin veledi olan istibdad-ı ilmîdir ki, Cebriye, Râfıziye, Mûtezile gibi İslâmiyeti müşevveş eden fırkaları tevlid etmiştir.
Sual: “İstibdat bu derece bir semm-i katil olduğunu bilmezdik. Lehü’l-hamd, parçalandı. Onu esâsiyle tedâvi edecek olan tiryâk-ı meşrutiyeti bize târif et.”
Cevap: Bâzı memurların ef’ali, adem-i ülfetten dolayı size yanlış ders gösterdiği ve şiddetten neş’et eden müşevveşiyetle hâl-i hazırdan fehmettiğiniz meşrutiyeti tefsir etmeyeceğim. Belki hükûmetin hedef-i maksadı olan meşrutiyet-i meşrûâyı beyân edeceğim:
İşte, meşrutiyet
1 وَشَاوِرْهُمْ فىِ اْْلاَمْرِ - 2 وَاَمْرُهُمْ شُورٰى بَيْنَهُمْ
âyet-i kerîmelerinin tecellîsidir ve meşveret-i şer’iyedir. O vücud-u nûrânînin kuvvete bedel, hayatı haktır, kalbi mârifettir, lisânı muhabbettir, aklı kanundur, şahıs değildir.
Dipnotlar - Arapça İbareler - Haşiyeler :
1 : “Ve işlerde onlarla istişare et.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:159.
2 : “Onların işleri, aralarında yaptıkları istişare iledir.” Şûrâ Sûresi, 42:38.
« Önceki Sayfa | | Sonraki Sayfa » Önceki Risale: İfade-i Meram ve Uzunca Bir Mazeret / Sonraki Risale: Zindan-ı atâlete düştüğümüzün sebebi nedir?