[]
Ad[]
Anlamlar
- [1] Bir şeyin aslı ve esâsı, Mahiyeti, Gerçek,
Doğru, Sahih, Künh, Sâbit ve vâki.
- [2] Kadirbilirlik, Sadâkat, doğruluk.
- [3] (Mecâz) karşılığı, esas olarak kullanılan kelime.
Köken
- [1]
Eş Anlamlılar
- [1]
HAKÎK Haklı, hak sahibi olan. * Müstehak, lâyık, münasib. HAKİKAT (C.: Hakaik) Bir şeyin aslı ve esâsı. Mahiyeti. Gerçek. Doğru. Sahih. Künh. Sâbit ve vâki. * Kadirbilirlik. Sadâkat, doğruluk. Kâinat ve tabiat ve uluhiyet hakkında bütün teşbih ve mecazlardan âri ve zâhir olan gerçek. * "Mecâz" karşılığı, esas olarak kullanılan kelime. * Edb: Bir kelime neyi anlatmak için konulmuş ise, bu kelimenin o mânada kullanılması; göz kelimesinin, aynı o bilinen uzuv mânasında kullanılması gibi. (Bak: Mahiyet, Mecaz) HAKİKAT-I HÂRİCİYE Hayat gibi âlem-i şehadete gelmiş varlık. HAKİKAT-I SÂBİTE f. Sâbit, değişmez hakikat. HAKİKAT-BÎN f. Hakikatı gören, hakikatı anlayan. Hakikatşinas. Hakikata inanan. HAKİKATEN Doğrusu, gerçekten, hakikat olarak. HAKİKAT-GU f. Doğru sözlü. Doğru konuşan. HAKİKAT-PEREST f. Hakkı ve hakikatı seven, hakikata inanan. Dürüst, hakikat âşığı. HAKİKAT-ŞİNAS f. Hakikatı doğru tanıyan, bilen. Hakikata imân eden. HAKİKAT-ŞİNASÂNE f. Gerçeği, hakikatı tanıyana yakışacak surette. HAKİKÎ Gerçek. Hakikate mensub. Sâhici, doğru. HAKÎLE Uzun buğday. * Bağırsak içinde olan su. HÂK İLE YEKSAN Yerle bir. HAKÎM Hikmetle muttasıf olan ve mevcudatın hakikatına vâkıf olan. Hikmet mütehasssı. İlm-i hikmette mütebahhir ve mütehassıs olan. İş ve emirleri hikmetli ve yanlışsız olan. * Tabib, doktor. HAKÎM-İ LOKMAN (Bak: Lokman) HAKÎM-İ MUTLAK Tam hikmet sahibi olan. Cenab-ı Hak (C.C.) HÂKİM Galib. Haklı ve haksızı ayırıp hak ve adalet üzere hükmeden. Başkasını müdahale ettirmeden idare eden, Allah (C.C.) * Memleketi idare eden. * Mahkeme reisi. (Hâkim-i Hakikî, Hâkim-i Ezelî, Hâkim-i Mutlak, Hâkim-i Zülcelâl, Hâkim-i Lemyezel... gibi isimlerle, Cenab-ı Hakk'a âit olan Hâkim sıfatı Kur'ân-ı Kerim'de 86 def'a zikredilir.) HÂKİM-ÜŞ ŞER' Kadılar (hâkimler) için kullanılan bir tâbirdir. Kadılar davaları şer'î hükümler dairesinde hall ü faslettikleri için bu tâbir meydana gelmiştir. Şeriat hâkimi demektir. HAKÎMANE f. Hikmetli olarak. Hakîm olana yakışır surette. HÂKİMANE Hükmederek, hâkim olarak. Hâkime yakışır tarzda. HÂKİME Kadın hâkim.