Yenişehir Wiki
Register
Advertisement
İçinizi_Titretecek_Tilavet_3_-_Kıyamet_Suresi_(Mealli)

İçinizi Titretecek Tilavet 3 - Kıyamet Suresi (Mealli)

Bakınız

D
Kıyamet
القيامة


Kıyamet suresi
Kıyame Suresi
Kıyame Suresi/Azerice
HDKD/Kıyâmet/Meal
KHMK/Kıyame
Kıyamet Suresi/Elmalı Orijinal
Dosya:75-Kiyame.pdf
HDKD/Kıyamet
75 - القيامة
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ
1. لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ
2. وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ
3. أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ
4. بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُ
5. بَلْ يُرِيدُ الْإِنسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ
6. يَسْأَلُ أَيَّانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ
7. فَإِذَا بَرِقَ الْبَصَرُ
8. وَخَسَفَ الْقَمَرُ
9. وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ
10. يَقُولُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ أَيْنَ الْمَفَرُّ
11. كَلَّا لَا وَزَرَ
12. إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ
13. يُنَبَّأُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ
14. بَلِ الْإِنسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ
15. وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِيرَهُ
16. لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ
17. إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ
18. فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ
19. ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ
20. كَلَّا بَلْ تُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ
21. وَتَذَرُونَ الْآخِرَةَ
22. وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَّاضِرَةٌ
23. إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ
24. وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ بَاسِرَةٌ
25. تَظُنُّ أَن يُفْعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ
26. كَلَّا إِذَا بَلَغَتْ التَّرَاقِيَ
27. وَقِيلَ مَنْ رَاقٍ
28. وَظَنَّ أَنَّهُ الْفِرَاقُ
29. وَالْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ
30. إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمَسَاقُ
31. فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّى
32. وَلَكِن كَذَّبَ وَتَوَلَّى
33. ثُمَّ ذَهَبَ إِلَى أَهْلِهِ يَتَمَطَّى
34. أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى
35. ثُمَّ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى
36. أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن يُتْرَكَ سُدًى
37. أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِيٍّ يُمْنَى
38. ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّى
39. فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى
40. أَلَيْسَ ذَلِكَ بِقَادِرٍ عَلَى أَن يُحْيِيَ الْمَوْتَى

Kıyamet günü
Kıyamet gününde mahşer yerine
Kıyame Suresi
Kıyamet Alametleri
Kıyamet, şu üç şehirden kopacak:Erzurum, Bursa ve Konya
Gayb Alemi
mahşer
kıyamet günü
kıyâmet
yevmu'l kıyamet
Last Judgment
Melhame-i Kübra
Ahir Zaman
Qiyamah
يوم الدين
يوم القيامة
Hesap günü
Saat
Diriliş Günü
Yevm-ül ba's
يوم الدين
Din Günü
Hüküm Günü
hesap günü
mahşer günü.
Kıyamet günü için Kur'an-ı Kerim'de Saat (6/31, 42/17), Hesap Günü (15/35, 26/82, 38/16, 40/27), Hüküm (Ceza) Günü (74/46), Karar (Ayrım) Günü (44/40) Toplanma Günü (42/7) ve Sur'a üflendiği gün (6/73, 20/101, 23/101, 74/9-10) ifadeleri de geçmektedir.
Tefsirler Dosya:75-Kiyame.pdf

Ahiret_Yolu_-_Mehmet_Akif_Ersoy_-_Safahat

Ahiret Yolu - Mehmet Akif Ersoy - Safahat

Ahmet_el_acemi-_kıyamet_suresi

Ahmet el acemi- kıyamet suresi

Abdurrahman_Sadien_kıyamet_suresi_kuran-ı_kerim_bülbülleri

Abdurrahman Sadien kıyamet suresi kuran-ı kerim bülbülleri

Kıyamet_Suresi_-_Kabe_imamı_Şeyh_Mahir_al-Mu'ayqali

Kıyamet Suresi - Kabe imamı Şeyh Mahir al-Mu'ayqali

Risale-i_Nur_Külliyatı-Sözler-Onuncu_Söz_-_Haşir_Risalesi_(Bölüm_12-12)-2

Risale-i Nur Külliyatı-Sözler-Onuncu Söz - Haşir Risalesi (Bölüm 12-12)-2

DUA_-_ELMALI_HAMDi_YAZIR-0

DUA - ELMALI HAMDi YAZIR-0

IMG 20190901 065655

Atatürk'ün Tabiat Risâlesi ve Atatürk'ün Kur'an'ı Türkçeleştirme projesi ve Bediüzzaman Said Nursi nin reddiyesi olan Tabiat risâlesi

Bakınız

D Şablon:HDKDbakınız


En son çalışılan konu:
HDKD/10 gece
HDKD/Fecr
Zilhiccenin ilk on günü

HDKD/MEAL

HDKD/Audio
HDKD/Spotify
HDKD/Sesli meal
HDKD/Sesli meal/Yusuf Ziya Özkan

HDKD/Felak
HDKD/Tablo
30.cüz/20.sayfa

{{Alıntı|konum=sağ|{{HDKD}}|10px|30px}}
<div lang="ar" dir="rtl" style="font-size:1.5em;padding:0.25em;">Büyük punto ayet </div>
<span style="font-size:20px;">Punto</span>
Arapça font problemi
HDKD nin Güncel Türkçeleştirilmesi
Yapılacaklar:
1- iç linkler verilecek 2- alt başlıklar verilecek 3- Arabi ifadeler eklenecek; önce latin hurufu ile okunuşu sonra da Arabi aslı eklenecek
wikisource: Ayet al [ https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85]
HDKD
Hak Dini Kur'an Dili/Mukaddime
Hak Dini Kur'an Dili Şablonda tabloda yapılan ve yapılacak işlerin çetelesi ve Dünya dillerine çeviri yöntemi var. HDKD/MEAL
HDKD/Örgütsel delil sayılması ve müsaderesi
Güncel
Bakara Suresi/HDKD/Sadeleştirilmiş
Sadeleştirilmiş Elmalı Tefsiri
HDKD/Sadeleştirilmiş
HDKD/Güncel Türkçe
HDKD/Sadeleştirilmiş/Fatiha
HDKD/Fatiha
HDKD/Fatiha/Sadeleştirilmiş
Fatiha/HDKD/Sadeleştirilmiş
Fatiha Suresi/HDKD/Sadeleştirilmiş
Bakara Suresi/HDKD/Sadeleştirilmiş
Hak Dini Kur'an Dili/Fatiha Suresi sadeleştirilmesi

HDKD tercümeleri çalışması
HDKD/Arapça
HDKD/İngilizce

Elmalı tefsiri
Elmalı Tefsiri
Elmalı Tefsir

Elmalı Tefsiri (Orjinal)
Mürselat Suresi/Elmalı Orijinal
Elmalılı Orjinal Tefsiri
Elmalı Orjinal Tefsir PDF formatında

Elmalı Orjinal Meali
Elmalı Mealini oluşturmak için düzenleme bilgileri
EHY/Akademik Elmalı'lı Muhammed Hamdi Yazır
Hak Dini Kur'an Dili/Mukaddime
Hak Dini Kur'an Dili/Mukaddime taslağı
Tefsir çalışmalarında HDKD < Fatiha Tefsiri/Hak Dini Kur'an Dili
HDKD Mukayeseli çalışmalar Fatiha Suresi / Elmalılı Hamdi Yazır Tefsiri (Aslı ile güncel Türkçesinin mukayesesi)
Hak Dini Kur'an Dili/Fatiha Suresi
Hak Dini Kur'an Dili/Fatiha Suresi taslağı
Hak Dini Kur'an Dili/Fatiha Suresi sadeleştirilmesi
Hak Dini Kur'an Dili/Fatiha Suresi İngilizce
Hak Dini Kur'an Dili/Fatiha Suresi mukayesesi
Hak Dini Kur'an Dili/Nas Suresi
Hak Dini Kur'an Dili/Nas Suresi İngilizce
Hak Dini Kur'an Dili/Nas Suresi Arapça

HDKD/Sadeleştirilmiş
HDKD/Fatiha
HDKD/Bakara
* Dosya:1-Fatiha.pdf * Dosya:2-Bakara.pdf * Dosya:3-Al-i-Imran.pdf * Dosya:4-Nisa.pdf * Dosya:5-Maide.pdf * Dosya:6-Enam.pdf * Dosya:7-Araf.pdf * Dosya:8-Enfal.pdf * Dosya:9-Tevbe.pdf HDKD/Yunus . HDKD/Yûnus/Meal. Dosya:10-Yunus.pdf * Dosya:11-Hud.pdf * Dosya:12-Yusuf.pdf * Dosya:13-Rad.pdf * Dosya:14-Ibrahim.pdf * Dosya:15-Hicr.pdf * Dosya:16-Nahl.pdf * Dosya:17-Isra.pdf * Dosya:18-Kehf.pdf * Dosya:19-Meryem.pdf * Dosya:20-Taha.pdf * Dosya:21-Enbiya.pdf * Dosya:22-Hacc.pdf * Dosya:23-Muminun.pdf * Dosya:24-Nur.pdf * Dosya:25-Furkan.pdf * Dosya:26-Suara.pdf * Dosya:27-Neml.pdf * Dosya:28-Kasas.pdf * Dosya:29-Ankebut.pdf * Dosya:30-Rum.pdf * Dosya:31-Lokman.pdf * Dosya:32-Secde.pdf * Dosya:33-Ahzab.pdf * Dosya:34-Sebe.pdf * Dosya:35-Fatir.pdf * Dosya:36-Yasin.pdf * Dosya:37-Saffat.pdf * Dosya:38-Sad.pdf * Dosya:39-Zumer.pdf * Dosya:40-Mumin.pdf * Dosya:41-Fussilet.pdf * Dosya:42-Suara.pdf * Dosya:43-Zuhruf.pdf * Dosya:44-Duhan.pdf * Dosya:45-Casiye.pdf * Dosya:46-Ahkaf.pdf * Dosya:47-Muhammed.pdf * Dosya:48-Fetih.pdf * Dosya:49-Hucurat.pdf * Dosya:50-Kaf.pdf * Dosya:51-Zariyat.pdf * Dosya:52-Tur.pdf * Dosya:53-Necm.pdf * Dosya:54-Kamer.pdf * Dosya:55-Rahman.pdf * Dosya:56-Vakia.pdf * Dosya:57-Hadid.pdf * Dosya:58-Mucadele.pdf * Dosya:59-Hasr.pdf * Dosya:60-Mumtehine.pdf * Dosya:61-Saff.pdf * Dosya:62-Cuma.pdf * Dosya:63-Munafikun.pdf * Dosya:64-Tegabun.pdf * Dosya:65-Talak.pdf * Dosya:66-Tahrim.pdf * Dosya:67-Mulk.pdf * Dosya:68-Kalem.pdf * Dosya:69-Hakka.pdf * Dosya:70-Mearic.pdf * Dosya:71-Nuh.pdf * Dosya:72-Cin.pdf * Dosya:73-Muzemmil.pdf * Dosya:74-Muddessir.pdf * Dosya:75-Kiyame.pdf * Dosya:76-Insan.pdf * Dosya:77-Murselat.pdf * Dosya:78-Nebe.pdf * Dosya:79-Naziat.pdf * Dosya:80-Abese.pdf * Dosya:81-Tekvir.pdf * Dosya:82-Infitar.pdf * Dosya:83-Mutaffifin.pdf * Dosya:84-Insikak.pdf * Dosya:85-Buruc.pdf * Dosya:86-Tarik.pdf * Dosya:87-Ala.pdf * Dosya:88-Gasiye.pdf * Dosya:89-Fecr.pdf * Dosya:90-Beled.pdf * Dosya:91-Sems.pdf * Dosya:92-Leyl.pdf * Dosya:93-Duha.pdf * Dosya:94-Insirah.pdf * Dosya:95-Tin.pdf * Dosya:96-Alak.pdf * Dosya:97-Kadr.pdf * Dosya:98-Beyyine.pdf * Dosya:99-Zilzal.pdf * Dosya:100-Adiyat.pdf * Dosya:101-Karia.pdf * Dosya:102-Tekasur.pdf * Dosya:103-Asr.pdf * Dosya:104-Humeze.pdf * Dosya:105-Fil.pdf * Dosya:106-Kureys.pdf * Dosya:107-Maun.pdf * Dosya:108-Kevser.pdf * Dosya:109-Kafirun.pdf * Dosya:110-Nasr.pdf * Dosya:111-Tebbet.pdf * Dosya:112-Ihlas.pdf * Dosya:113-Felak.pdf * Dosya:114-Nas.pdf
HDKD/Tanrı HDKD/Besmele
Şablon:Elmali Tefsir Şablon:Elmalı Tefsiri Tablolu HDKD çalışamaları çetelesi Şablon:Elmalıbakınız Şablon:Elmalı meali Şablon:HDKD Şablon:HDKD/Sadeleştirilmiş

  • Arapça karakterlerin görüldüğü pdf formatı için: tıklayınız

Dosya:75-Kiyame.pdf

KIYÂMET

Suret-ül Kıyamet.....

Buna hem Sûrei Kıyame, hem Lâuksimü Sûresi denilir. Hilâfsız, istisnasız Mekkîdir.

  • Âyetleri - Kırktır.
  • Kelimeleri - Yüz doksan dokuz.
  • Harfleri - Üçyüz elli iki.
  • Fasılası - he ra ka ye elif ---- harfleridir.

75 - القيامة
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ
1. لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ
2. وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ
3. أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ
4. بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُ
5. بَلْ يُرِيدُ الْإِنسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ
6. يَسْأَلُ أَيَّانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ
7. فَإِذَا بَرِقَ الْبَصَرُ
8. وَخَسَفَ الْقَمَرُ
9. وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ
10. يَقُولُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ أَيْنَ الْمَفَرُّ
11. كَلَّا لَا وَزَرَ
12. إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ
13. يُنَبَّأُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ
14. بَلِ الْإِنسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ
15. وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِيرَهُ
16. لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ
17. إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ
18. فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ
19. ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ
20. كَلَّا بَلْ تُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ
21. وَتَذَرُونَ الْآخِرَةَ
22. وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَّاضِرَةٌ
23. إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ
24. وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ بَاسِرَةٌ
25. تَظُنُّ أَن يُفْعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ
26. كَلَّا إِذَا بَلَغَتْ التَّرَاقِيَ
27. وَقِيلَ مَنْ رَاقٍ
28. وَظَنَّ أَنَّهُ الْفِرَاقُ
29. وَالْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ
30. إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمَسَاقُ

Meali Şerifi[]

Yo... Kasem ederim o kalkım gününe (yevmi kıyameye) 1
Yine yo... Kasem ederim o pişman cana (nefsi levvameye) 2
İnsan sanırmı ki derleyemeyiz kemiklerini? 3
Evet derleriz kadir olarak tesviyeye bile parmaklarını 4
Fakat insan ister önünde fücur etmesini 5
Sorar: ne zaman diye o Kıyamet günü 6
Ne vakıt ki o göz şimşek çakar 7
Ve Ay tutulur 8
Ve Güneş ve Ay toplanır 9
Der o insan o gün: nereye kaçmalı? (eynel'mefer) 10
Hayır hayır, yok bir siper 11
Rabbınadır ancak o gün karar 12
Ayıtılır insan o gün, yaptıklarile mukaddem, müahhar 13
Doğrusu insan kendine karşı bir basîrettir 14
Dökse de ortaya ma'ziretlerini 15
Depretme ona dilini iyvedinden onu 16
Çünkü bize aiddir onun cem'i ve Kur'anı 17
Biz okuduk mu o vakıt ta'kıyb et o Kur'anı 18
Sonra bize aiddir yine onun beyanı 19
Hayır hayır siz pişîni seviyorsunuz 20
Ve Âhıreti bırakıyorsunuz 21
Nice yüzler o gün ışılar parlar 22
Rabbına nâzır 23
Nice yüzler de o gün ekşir pusarır 24
Anlar ki kendilerine bel kıran yapılır 25
Hayır hayır ne zaman ki o can köprücüklere dayanır 26
Ve denilir: kim var bir okuyacak? 27
Ve sezer o dem temam elfirak 28
Ve dolaşır el ayak: bacağa bacak 29
Rabbınadır o gün yalnız mesak 30

1. لَا أُقْسِمُ La Uksimu - kasemi nefiy değil, « La Vallahi  » hayır vallahi, yok vallahi, değil vallahi gibi nefiyden sonra kasemdir. Netekim İmriül'kays şöyle demiştir:

�Ûb ëa2îÙ a2äò aÛÈbߊô Ûb í†Çó aÛÔìâ aãó aÏŠ�

La vabiyeke ibnetül âmiri la yud'a al-kavme inni efer

Cumhur, bu gibi « ... La » ların sıla, ya'ni mücerred te'kid için ilâve edilmiş, zâid olduğunu söyler. (Sûrei Vakıada « .... La uksimu bi mevakiin nücum » bak) fakat Zemahşerî'nin beyanına göre kasemden evvel gelen bu « ... la » .... Fela veli rabbike la yuminun gibi kelâmın arasında olursa kasemi te'kid için ziyade edilmiş sıladır. Netekim « .... li ella ya'leme ehlel kitabe » de ılmi te'kid için ziyadedir. Lâkin bu Sûrede ve Sûre-i Beledde olduğu gibi kelâmın ibtidasında vâkı' olduğu zaman sıla değil, nefiydir. Çünkü sıla kelâmın esnasında olur. Bu nefyin vechi şudur: bir şey'e yemîn etmek, onu büyütmek, ı'zam etmektir. Bunun başına harfi nefiy idhal etmekle sanki şöyle denilmiş gibi olur: «şu söyliyeceğim söz o kadar mühim ve büyüktür ki bunun büyüklüğünü tanıtmak için kasem etmek bile etmemek gibidir, ya'ni ondan ziyade ta'zîme lâyıktır.» Bu ma'nâ ise kasemi takviye etmiş olacağından nefy ile te'kid edilmiş olur. Ba'zıları «kaseme hacet ve lüzum yok bu gayet kuvvetli ve belli» ma'nasiyle bu te'kidi ifade etmişler, ba'zıları da kasemden evvel geçmiş olan muhalif fikirleri redd için olduğunu söylemişlerdir. Bunu kasemden evvel muhatabanı zuhnini tahliye ma'nasiyle de iyzah edebilirizki şöyle demek olur: şimdi zihninden bütün muhalif fikirleri sil, söylenecek ve dinlenecek başka birşey yok ancak şu söyliyeceğim hâkikat vardır. Kasem ederimki ilh... Kasem, ma'lûmki yemîn demektir. Biz meâlde bu «lâ» yı, bu ma'nalara temass edebilmek için yo... Diye ifade etmeği muvafık gördük. بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ bi yevmil kıyamet - Yevmi Kıyame, ölülerin dirilip kalkması günü, kalkım günü ki önü ölüm ve yıkım günüdür. Bununla kasemin cevabı ma'lûm olduğu için hezf edilmiştir. «  أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ Eyahsebu-el insan  » cevabı makamına ikame olunmuştur. Zira Kıyamet gününe kasem onun muhakkak olacağına kasemdir. Bu ise şöyle demek olur: «kalkım gününe kasem ederim ki siz muhakkak ba'solunacak, öldükten sonra kaldırılacaksınız

2. وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ - bu da aynî mazmunda olarak nefsi levvamenin tehakkukuna kasemdir. Nefsi levvame, levm edici nefis demektir. Bu da ya başkasını levm eden pek kınâyan nefis yâhud yaptığı günahların fenalığını anlayıp da kendini kınayan, peşîman nefis demek olabilir. İkincisi daha ma'ruf ve meşhurdur. Onun için nefisler: nefsi emmare, nefsi levvame, nefsi mutmeinne, nefsi mülheme, nefsi zekiyye, nefsi razıye, nefsi merdıyye diye yedi mertebeye kadar sayılırki her biri terbiye ve riyazat ile sülûkte bir mertebedir. Ya'ni Kıyamet günü muhakkak olacak ve ona inanmak istemiyen emmara nefisler o gün kendisini çok levm edecek, Dünyada yaptıkları gafletlere, günahlara çok peşîman olacaklar, hattâ her nefis kendisini levm edecek, Dünyada yaptığı kusura peşîman olacak, daha iyi neye çalışmadım, daha güzel işler neye yapmadım diye peşîmanlık edecektir. Bu suretle nefsi levvameye kasem «o gün mütehakkık olan levmindeki acılığın ehemmiyyetine ve büyüklüğüne tenbih için demek olur.

3.أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ Kasemlerin cevabları makamındadır. Ahnes ibni Şureykın damadı Adiyy ibni Ebî Rabî'a, Hazreti Peygamberin komşusu idi ve bu ikisi hakkında Resulullah « ...... Allahumme ekfini care el-sui » Allahım bana kötü komşumun hakkından gel» derdi. Adiyy bir gün Resulullaha: Ya Muhammed bana o kıyamet gününden haber ver bakalım, o ne zaman ve nasıl olacak? Demişti, Resulullah da haber vermişti, onun üzerine Adiyy: ya Muhammed ben onu gözümle görsem yine tasdîk etmem ve sana inanmam, Allah o kemikleri mi toplayacak? Demişti. Ebu Cehil de: Muhammed, Allah tealânın bu kemikleri çürüyüp dağıldıktan sonra toplayıp yeni bir hılkatle iade edeceğinimi zu'mediyor? Demişti, bu Sûre bunların biri sebebiyle nâzil olduğu rivayet olunuyor. Bundan dolayı « الْإِنسَانُ » ı ahde haml etmek istiyenler olmuş ise de sebebi nüzul tahsîs ve ta'yini iycab etmiyeceğinden zâhiri vechile cinse mahmul olması doğrudur. Bundan her insanın böyle zannetmesi de lâzım gelmez.

4. بَلَى bela - Harfi tasdîktir. Şu kadarki ne'am, lâ, evet, hayır gibi degil, nefyi isbat suretiyle tasdîk ve takrir eden bir harfi tasdîktir. Meselâ daha gelmedi mi? Suâline karşı evet yâhud hayır denilse evvel gelmedi hayır gelmedi denilmiş gibi olduğu halde «belâ» denildiği zaman «evet geldi» denilmiş olur. Onun için biz «  بَلَى » harfini fi'li zikretmeksizin sadece terceme edemiyoruz. Burada « أَلَّن نَجْمَعَ » ye mukabil بَلَى «  بَلَى نَجْمَعَ » demektir. قَادِرِينَ - de mukadder « نَجْمَعَ » nün fâ'ilinden hâldir.

Meali:

Evet biz onun kemiklerini öyle cemeder; derler topraz ki عَلَى أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُ parmaklarını bile tesviyeye kadir olarak - ya'ni sade o iri kemikleri değil, bedenin en ince teşkilâtına varıncaya hepsini, hattâ gövdesinin, etrafının en ince uçları olan parmaklarını uçlarındaki inceliklere varıncıya kadar tamamiyle tesviye etmek şartiyle derleyip toplamağa kadiriz.

Parmakların uçlarının hılkatınde bu suretle inceliğe işaret edilmiş olması zâhirî ve basît bir şey değil, onların hılkatinde göründüğünden çok derin ve ehemmiyyetli incelikler bulunduğuna delâlet eder.

Evvelâ insan en mühim işlerini eller ile yapar, onun için el kudretim timsali oddolunur. Şu iş onun elindedir. Elinden gelir, eli dardır, eli geniştir, eli uzundur, eli kısadır, eli açıktır, eli sıkıdır. Gibi kudret mefhumuna tealluk eden ifadelerin ele nisbet edildiği kadar hiç bir uzve nisbet edildiği yoktur denilebilir.

Sonra elin bütün kıymeti ise parmaklardadır. El ile yapılan bütün işler parmakla alâkadardır. Onun için on parmağın diyeti iki el diyetine müsavîdir. Fülân işte onun parmağı var, denilmek de parmağın te'sir ve kudret nişânesi olduğunu anlatır. Parmakların bütün incelikleri de uçlarındadır. Parmaklarda ve parmak uçlarında öyle acîb bir san'at ve öyle ince bir hassasiyyet vardır ki Teşrihın, Ilmi ensacın incelikleri bile onu ihataya kâfi gelmez. Lâmise kuvvesinin hemen hemen bütün incelikleri onlarda toplanmıştır.

Kaba bir misal ile: karanlık bir gecede meselâ bir kilâr veya bir dükkânda gezinirken elinizdeki bir baston ile şuraya buraya dürttükçe şu taş, şu toprak, şu un çuvalı, şu pirinç veya bulgur çuvalı, şu kahve veya fasulye çuvalı, şu şeker, şu kömür çuvalı diye bir çok şeyler ayırabilirsiniz ki bütün bunlar bastondan gelebilen türlü ihtizazatın tenevvüatını parmaklarınızın sinir uçları ile aldığı ıhsâsât şebekesinin incelikleridir.

Bir taraftan silâh gibi bir çok şeylere mukavemet eden tırnakların sertliğiyle mütenasib adalelerinin dayanıklı teşkilâtı içinde böyle muhtelif zarafet ve incelikleri ihtiva eden ve büyük büyük çekiç ve külünk darbeleriyle, yazı, nakış, resim, tezhib, tahrir daramalır gibi en rakîk çizgileri çizen rakîk ve zarif kalemleri, fırçaları, iğneleri i'mal ve idareye âlet olan parmaklar ve uçları hemen hemen insanlardan sudur eden amellerin en mühim kısmının tecellî ettiği hılkat ünbubeleridir. Ki bunların tamam okunması bilinse bir insanın her şey'ini dinemezse de pek çok hususiyyetlerini ifade ettikleri anlaşılır.

Şu halde parmaklarını bile tesviyeye kadir olarak denilmekte o insanın ellerinden çıkan iyi kötü bütün a'mâl ve asâr ile beraber denilmek gibi derin bir ma'na vardır.

Bunları yaratan elbette yine derleyip toplamağa kadirdir. Evet Allah Teâlâ insanın bütün hususiyyetlerini bir hücrede toplayıp temassül ettirmeğe kadirdir. Nasıl ki kuyruk sokumundan acüzüzzenebden bir zerre içinde bir insanın bütün hususiyyetlerini toplar. İnsanın o zannı esas i'tibariyle bu kudreti hiç hissetmediğinden değil

5.بَلْ يُرِيدُ الْإِنسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ fakat insan, ya'ni fâcir insan önünde fücur etmesini ister - şehvetlarinden, ma'siyetlerinden, lezzetlerinden ayrılmamasını, ileride onlara devam etmesini ve hattâ ilel'ebet fısk-u fücur ile rabbına karşı terbiyesizlik etmesini ister fücurda devamı salâha tercih eyler de istihza' tarzında çapgınlıkla

6.يَسْأَلُ أَيَّانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ sorar ne zaman o Kıyamet günü diye - lâkin sonra o kıyametin başlangıcı başladı mı gözü açılır, Dünyanın her taraftan başına yıkılmakta olduğunu görür, dehşetler içinde kalır, yaptıklarına peşîman olur, kendini levm zamanı gelir çatar, halbuki son peşîmanlık fayda vermez, hak yerini bulur. İşte o suâle karşı ölüm ve yıkım emârelerinin görünmege başladığı, Kıyamet başlangıcı anlatılarak buyuruluyor ki:

7. فَإِذَا بَرِقَ الْبَصَرُ fe iza berika el-basar derken ne zamanki göz şimşek çakar -

BERKI BASAR, gözün şimşek çakması, nâgehan tepesinde çakan şimşekten ma'ruz olduğu dehşet ve şiddet halinden mecaz olarak ansızın başına gelen mühlik hadisenin şiddetli âlâm ve ıztırabiyle dehşet ve hayret içinde duyulan kesgin intibahı ifade eder ki bu sırada hâkikat yıldırımının yaldırayışı içînde insanın gözünden bütün Dünya yerinden oynayıp silinmeğe başlar

8.وَخَسَفَ الْقَمَرُ ve Ay tutulur. - Burada

HUSUFI KAMER, Kamerin Şemse istıkbali halinde aralarına Arz gölgesinin haylûleti demek olan ma'ruf Ay tutulmak ma'nasına da olabilirse de hafif kalır. Bu daha ziyade o güne mahsûs bir tecellî olmak üzere ?nıra Kamerin zâil olup o şimşek çakan göze görünmez olması veya puslu, hazîn bir manzara içinde kalması halini anlatır. Ya'ni mehtabında zevk-u safa ettiği o mahi tabân söner, puslanır, kararır görünmez olur.

9. وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ Ve Şems-ü Kamer cem' olunur. Toplanır - Şimşek manzarasında olduğu gibi kursı Şems ile kursı Kamer, yerlerinden oynatılarak çalkanır çalkanır bir araya gelir. Şems ile Kamerin ictimaı ta'bir olunan mihak gecesi gibi Ay ve Güneş bir araya gelmiş ve fakat yalnız Ay değil, Güneş de deryayı ademe dalmış, görünmez olmuş bulunur.

10. يَقُولُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ Der o insan o gün أَيْنَ الْمَفَرُّ

EYNELMEFER - nereye kaçmalı. Meferr, firar ma'nasına mimli masdardır. O fâcir insan o vakıt dehşetten kaçacak yer arar ye'sinden, şaşkınlığından böyle der. Bu, ye's ifade eden bir istifhamı inkârîdir. «  كَلَّا لَا وَزَرَ » Bu, ye'si tasrihtir. Maamafih şaşkınlıkla hakikî istifham da olabilir. Bu surette de «  كَلَّا لَا وَزَرَ » tarafı ilâhîden o gün cevabı redd veya bugün beyandır şöyleki:

11. كَلَّا لَا وَزَرَ hayır hayır yok bir kaçacak sığınacak yer -

VEZER, aslında ağırlık ma'nasından cebeli meni', sarp ve muhkem dağ demektir. Böyle dağlar firarîlerin sığındıkları yerler olduğu için gerek dağ, gerek kal'a, gerek silâh gerek insan ve saire mutlaka melce', sığınak, sığınacak yer veya er veya siper ma'nasında şâyi' olmuş Türki şâirin:

Li ömrüke ma lil feta min vezar minel mevti yudrikuhu vel kiber .........

Ömrüne kasem ederimki yiğite yetişecek ölümden ve ihtiyarlıktan sığınacak bir yer, bir penah yoktur.

Demekki «  كَلَّا لَا وَزَرَ  » kavli o gün eynelmefer diyen insanın sözünü hikâye olmak muhtemil olduğu gibi o gün onu redd için yâhud bugün ıhtar için doğrudan doğru kelâmı ilâhîden olmak da muhtemildir. Şu da onu beyan zımnında istînaftır: إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ rabbınadır o gün ancak karar -

MÜSTEKARR, istıkrar ma'nasına mimli masdardır. Karargâh ma'nasına ismi mekân da olabilir. Ya'ni o gün her kim olursa olsun kulların sığınma kararı ancak rabbın Allah tealâyadır. Ondan kaçmak istiyenler de o gün ondan başka sığınacak hiç bir penah bulamazlar. Son karar ona veya onun emrine varılmaktır, Diger bir ma'na ile, o gün insanların varacakları karargâhı Cennet mi Cehennem mi ta'yin etmek rabbına aiddir. Bu hıtab o gün kaçacak yer arıyan insana değil, seyyidi muhatabîn olan Resuli Ekreme, dolayısiyle de alelumum insanlara beyanı hakikattir.

13. يُنَبَّأُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ insan o gün ayıtılır; haber verilir - ya'ni kendine haber verilir, yâhud insanın ne olduğu, hakkı neden ibaret bulunduğu hayır veya şer anlatılır. بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ Mukaddem ve muahhar yaptıklarıyla - evvel yaptığı ve sonra yaptığı amelleriyle yâhud yaptığı, Âhıret için takdim ettiği ve yapmayıp geri bıraktığı, iyi veya kötü, hasenat veya seyyiat bütün işleriyle anılır, anlatılır. Hisaba çekilir. İşte o vakıt tam gözü açılır. Maamafih insan olana bunları anlatmağa lüzum bile yoktur. Çünkü

14. بَلِ الْإِنسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ doğrusu insan kendine karşı bir basîrettir. - Bu âyet çok şayanı dikkattir. Burada insanın tam hakikati ta'rif edilmiştir. İnsan ne yaptığını bilmiyecek bir bedenden ıbaret değil, kendine şu'uru olan kendini kendi vicdanında duyan bir basîret diye anlatılmıştırki nefsi natıkayı iş'ar eder. İnsanın hakikati, böyle kendine karşı bir basîret olduğu için insan olan kendinde olup biten, ya'ni ruhuna, şuuruna ilişmiş bulunan her şey'i duyar. Yaptığı bütün ef'al ve harekâtına kendi vicdanında kendisi şâhid bulunur,

15.وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِيرَهُ . Ve her ne kadar ortaya ma'ziretlerini sayar dökerse de: yaptığı işler hakkında, hisab ve suâl hengâmında başkalarına karşı kendisini ma'zur göstermek için türlü ma'ziretler beyanına kalkarsa da ne yaptığını, ma'ziretlerinin doğru olup olmadığını kendi nefsinde, kendi ruh ve vicdanında bilir. - Şu halde insanın hakikati başkasına karşı görünen söylenen değil, onun kendi nefsinde kendi vicdanında duyduğu ne ise odur. Âhırette Allah yanında göreceği de ondan ıbarettir. İnsan söylediği bir sözün yalan olduğunu kendisi bilip dururken halka karşı kendisini doğru göstermek için ne kadar ma'ziret saysa dökse o kendi bilirki kendi nazarında yalancıdır. Binaenaleyh halk nazarında doğru da sayılsa hak nazarında yalancıdır. Halka iyi görünmekle, şu, bu ma'ziretler saymakla kendi vicdanında bilip durduğu hakikati değiştiremiyeceği gibi hak nazarında hiç değiştiremez. O halde halk ne söylerse söylesin, kendisi ne kadar ma'ziret serd ederse etsin insan huzurı hakta haddizatindeki hakikatiyle karşılaşacak, kendisi kendi aleyhine şâhid olacaktır. Onun için insan kendini gözetmeli, haddizatinde iyi olmağa çalışmalı, kötü işler yapıp da şöyle böyle ma'ziretler saymağa kalkışmamalı, kendisini, keyfinin, temenniyatının sevkıne göre değil, hak göziyle ve vicdanının bütün samîmiyyetiyle dinleyip gözeterek hareket etmelidirki hakk ile nâ hakkı, hayır ile şerri iyi temyiz edebilsin. Kendi aleyhine şâhid olmasın. Bu münasebetle Peygamberin kendine aid olmak üzere buyuruluyorki

16.لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ ona dilini depretme لِتَعْجَلَ بِهِ onu iveceksin diye - ilh... Bu âyetteki « بِهِ » zamirlerinin merci'i zâhir değildir. Hıtab, mutlak insana olsaydı ma'ziretlerini sayıp dökmeğe kalkışan insanın nefsindekine, ya'ni vicdanındaki ne raci' olabilirdi ve şöyle demek olurdu, ey insan, o gün hisab başında hakkın huzurunda vicdanındakini acele söyleyip de işin içinden çıkacağım diye telâş etme, sakın, dilini bile oynatma, zira onu, o bildiklerini derleyip toplıyan sen değilsin biziz, biz onu derler toplar sana okuruz, sen yalnız bizim okuduğumuzun ardınca gel, ki o vakıt tam hakkı söylemiş, yanlışlığa düşmemiş olursun. Filvakı' bu âyetin revişinden bu ma'nâ da anlaşılmaz değildir. Lâkin hıtab bil'hassa Peygambere olmak ve sonra da Kur'an denilmiş bulunmak ı'tibariyle bu « بِهِ » zamirinin evvelâ, bu sırada Peygamberin kalbine nâzil olmakta bulunan Kur'ana raci' olması ıktiza eder. Zira zamirin merciı ma'nen veya hukmen geçmiş olmak kâfi olduğu ve « inna enzelnahu fi leyletil kadr » gibi bir çok yerlerde Kur'anın ismi geçmeden makam karînesiyle ona zamir gönderile geldiği ma'lûm olmakla beraber burada siyakın buna bir delâleti mahsusası da vardır. Onun için tefsirler bu « بِهِ » zamirlerinin Kur'ana raci' olduğunu beyan etmektedirler. Tirmizîde bunun sebebi nüzulünü Saıyd ibni Cübery, İbni Abbastan şöyle rivayet eylemiştir: Kur'an nâzil olurken Resulullah iyi bellemek için dilini dudaklarını depretirdi, bunun üzerine Allah tealâ « لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ » yi indirdi Eh. Anlaşılıyor ki Hazreti Peygamber sallâllahü aleyhi vessellem bu Sûre nâzil olurken bilhassa bu noktada lisanını depretmiş, acele okumak istemişti, bu âyet de bunun üzerine nâzil olmuş ve iyi zabt etmek için evvel emirde hareketsiz dinlemek emr olunmuştur. Ya'ni Kur'an kalbine, basîretine nâzil olurken sâde dinle, acele okumak için dilini oynatma

17.إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ çünkü bize aiddir onun cem'ı ve Kur'anı - ya'ni tamamını toplayıp Kur'an halinde tesbit ederek okutmak bizim teahhüd etmiş olduğumuz bir iştir. Onu sana indiren okutacaktır.

18.فَإِذَا قَرَأْنَاهُ onun için biz onu okuduğumuzda - Cibril kırâetini bitirdiğinde فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ o vakıt onun okuduğunu ta'kıyb et - ardınca peyderpey oku

19.ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ sonra beyanı da bize aiddir. Lüzûm ve ihtiyac hasıl oldukça vücuhi beyandan biriyle muradın beyan ve izahı da bize aiddir.

Ilmi usulde tafsîl olunduğu üzere beyanın vücuhu beştir: beyanı takrir, beyanı tefsîr, beyanı tağyir, beyan tebdil, beyanı zarurettir. Bu suretle Kur'anın bir çok âyetleri birbirlerini beyan ederler.

Burada dikkate şayan olan noktalardan birisi de şudur ki « جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ » فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ âyetlerinde Kur'an, isim değil, kırâet ma'nâsına ruchan vezninde masdardır. İkincisi makrüvv ma'nâsına da olabilir. bu münasebetle burada evvelce zikr ettiğimiz ma'nâya da bir nevi' işaret vardır. Nefsine basîret olan insan her hangi mühim bir hâdise karşısında vicdanının derinliğindeki hatıratı hakkı hakkıyle dinlemek ve kendi nefsine karşı şâhid olmak için acele etmemeli, nefsinin temayulâtını karıştırmıyarak samîmıyyet ve te'enni ile dinleyip ona göre hareket etmelidir. Netekim « istefti kalbeke velev eftake el-müftûn .... = kalbine danış müftîler sana fetva verseler bile» hadîsi şerifinde ve istihare hadîslerinde bu ma'nâ beyan edilmiş olduğu gibi « ....... La yezalu el abdu yetakarrabu ileyye bin nevafil hatta ekunu semahu ve basarahu » Hadîsi kudsîsindede bu ma'nâ vardır. Enbiyanın vahyinden maada ilhamat umum için esbabı ılimden değil ise de amellerin hukmü niyyete bağlı ve niyyet umurı kalbiyyeden olduğu ve bunda şehadeti vicdanın ehemmiyyeti büyük olduğu gibi bil'hassa insan ef'al ve akvalinde kendi vicdanına sadık olabilmek için ruhundaki bütün ma'lumatı ve delâili gereği gibi dinlemek ve fücurunu, takvâsını, Allahın ilham ettiği gibi sezerek ona göre fi'liyyata girişmek dahi nüfus-ı mülhemenin şıarındandır. Çünkü huzurı hakka insan onunla çıkacaktır. Ve işte bu ma'naya işarettir ki bu âyetleri bu Sûrede bir istitrad halinde bırakmıyarak evvelini âhirine temamen yapıştırmıştır.

20.كَلَّا بَلْ تُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ bu da Peygambere hıtabdan sonra umuma hıtabdır. Burada « كَلَّا » aceleyi reddir. «Hakka» ma'nâsına olduğu da söylenmiştir. الْعَاجِلَةَ Pişîn - ya'ni Dünya, zira mukabilinde

21. وَتَذَرُونَ الْآخِرَةَ - burada kelâm temamen Âhırete intikal etmiş bulunuyor ki Kıyametin, ba'sin fasıl günü olan hengâmına gelmiş bulunuyor.

22.وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَّاضِرَ nice yüzler o gün nedaretlidir. - Muvaffakıyyet neş'esiyle sürur içinde ışılar parıldar. Çünkü

23.إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ rabbına nâzırdır. - Onun cemaline bakmaktadır. Ehli sünnet bu bakışı rü'yet ma'nasiyle anlayarak Âhırette mü'minlerin cemalullâhi rü'yetini isbat etmişlerdir. « ....Len teranii » ye sarılan Mu'tezile de bu bakışı intizar ma'nasına haml eylemişlerdir. Halbuki gayeye irmiyen intizarın neticesi neş'e değil, inkisarı hayal ile elem olacağından burada sade intizar ma'nasının doğru olamıyacağını anlatır.

24. وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ بَاسِرَةٌ .... Nice yüzler de o gün pusarır - eleminden ekşir, kararır, pursarır -

25.تَظُنُّ - burada zann cezmen ve yakînen anlamak ma'nasınadır. Ya'ni anlarki أَن يُفْعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ  kendilerine fâkıre yapılacaktır.-

FÂKIRE, büyük mûsibet dahiye-i azîme demektir ki amudifikarîye isabet eden, ya'ni belleri kırıp hurdühaş eyliyen şiddet ma'nasına gelir. Ba'zıları devenin burnunu dağlamak ma'nasına fakrden geldiğini söylemişlerdir. Birisi şiddetini, birisi de azâbın acılığını ifade eder. Lisanımızda filân iş fülânın belini kırdı ta'biri kullanılmak i'tibariyle biz buna mealde «bel kıran» demeyi muvafık bulduk. İşte Âhıreti bırakıp, sonunu düşünmeyip de yalnız pîşine, Dünyaya mahabbet etmenin neticesi budur, bu beller kıran fâkıredir. Buraya kadar Kıyametin kısmen Dünyaya tealluk eden yıkım manzarasındaki dehşet sonra da Âhırete tealluk eden biri tecelli-i cemâle, bir tecelli-i celâle aid olan iki akıbet beyan olunduktan sonra hayatı Dünyanın sonu ve Âhıretin ilk kapısı ve ferdin Kıyameti demek olan ölüm ve sekeratı mevt hali tasvir olunarak Âhıreti bırakıp da Dünyaya mahabbet edenlerin belini kıran fâkıre Âhırete de kalmayıp

Dünyadan başladığı anlatılmak üzere buyuruluyor ki:

26.كَلَّا بَلْ تُحِبُّونَ ,كَلَّا إِذَا» ye nâzır olup âcileye mahabbetle Âhıreti terkten tahzir ve mevt halini tasvirdir. بَلَغَتْ - zamiri, Dünyaya mahabbet eden nefse yâhud o karîne ile ruha raci'dir. التَّرَاقِيَ Et-Terakiye- Terkuvenin cem'idirki boyunun dibinden kollara doğru olan köprücük kemiklerine denir.

27.مَنْ رَاقٍ - Rak, rakî, ya'ni rukye, irvâsâ yapan, naçarlık hallerinde son bir tedbir olmak üzere muraceat edilen okuyucu, bir nefes edici veya kavlî, fi'lî bir irvâsâcı demektir ki ölüm halinde çağırılan cismanî veya ruhanî tabîbden, hekimden ve okuyucudan eamm olabilirse de daha ziyade ruhanî olan okuyucu da zâhirdir. İnanan da inanmıyan da son bir tesellî olmak üzere ona muraceat eder. Burada « مَنْ bir sekte ile okunur, ki bunda lâfzî ve ma'nevî iki nükte vardır.

BİRİSİ, sekte yapılmadığı takdirde «nun», «ra» da idgam-ı bilâgunne yapılmak lâzım gelip « مَنْ رَاقٍ » «merrak» gibi okunmuş, ya'ni çorbacı denilmiş gibi olacağından sekte ile bu iltibâs kat' edilmiş olur.

İKİNCİSİ de bu lâhza nefesin kesildiği bir sekte lâhzası olduğuna bir tenbih olur. O râkî çağırılır çağırılmaz, bulunur bulunmaz o cihet başka fakat o lâhzada bu söylenir.

28.وَظَنَّ ve sezer, anlar - o can çekiştiren, nefesi tıkanan muhtazar o demde anlar ki أَنَّهُ o - başına gelen emrihak الْفِرَاقُ tam firaktır. - Sevgilisinden sevgili Dünyasından ve ni'metlerinden ve bütün a'zalarının yek diğerinden elveda', elfırak diye diye hicranlar içinde ayrıldığı tam ayrılıktır. O dem o bunu anlamış

29.وَالْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ ve sak saka dolaşmıştır. - Ölüm acısiyle el ayak karışmış, bacak bacağa dolaşmıştır.

30.إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمَسَاقُ -

MESAK da sevk ma'nasına mimli masdardır. Ya'ni o gün kişi yakalanır, başka birine değil, ancak rabbına sevk edilir. Hisabı görülmek, cezası verilmek üzere cebren ve kahren onun huzuruna götürülür. İşte Dünyanın sonu. Bu Âhıreti bırakıp da pîşin Dünyayı sevenlerin halâs ve visal neş'esiyle gülümsedikleri bu lâhza Dünya mahabbetine sargın ruhlar için böyle elîm bir firak, nihayetsiz bir hicran, ebedî bir sürgündür. Evet o gün o can her şeyden ayrılıp yalnız rabbına sevk edilecektir, ya Muhammed!

31. فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّى
32. وَلَكِن كَذَّبَ وَتَوَلَّى
33. ثُمَّ ذَهَبَ إِلَى أَهْلِهِ يَتَمَطَّى
34. أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى
35. ثُمَّ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى
36. أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن يُتْرَكَ سُدًى
37. أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِيٍّ يُمْنَى
38. ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّى
39. فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى
40. أَلَيْسَ ذَلِكَ بِقَادِرٍ عَلَى أَن يُحْيِيَ الْمَوْتَى

Meali Şerifi[]

Fakat o ne sadaka verdi ne namaz kıldı 31
Ve lâkin yalan dedi ve döndü 32
Sonra da gerneşe gerneşe ehline gitti 33
Gerektir sana o belâ gerek 34
Evet, gerektir sana o belâ gerek 35
Sanır mı insan muhmel bırakıla 36
Değilmiydi bir nutfe dökülen menîden?37
Sonra bir aleka, oldu derken biçimine koydu, derken tesviye etti de 38
Yapdı ondan da iki eşi: erkek ve dişi 39
O, ölüleri diriltmeye kadir değil mi? 40

31.فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّى - Bunu ekser müfessirîn iman ma'nasına tasdîkten olmak üzere tefsîr etmişlerdir ki zâhiri de budur. Lâkin Ebu Hayyanın dediği gibi ba'zıları da sadakadan olarak, sadaka vermedi diye tefsîr etmişlerdir ki bunda ziyade bir ma'na var. Evvelkinde « وَلَكِن كَذَّبَ » mücerred te'kit gibi kalmış olacağından bu ma'na daha faydalıdır. Ve evvelki Sûredeki « ...... lem neku minel musalline ve lem neku nut'imu-l miskiin » mazmununa da mutabıktır. Çünkü tasdîk, tesadduk ma'nasına da gelir. İkisinde de bunun «fa» ile yukarıya rabtı şu mazmunu ifade eyler: fakat o Dünya zevk ve mahabbetine dalıp da nihayet böyle rabbına sevk olunacak olan ve ne zaman o Kıyamet günü diyen o fâcir can, ne yüzle rabbına varacak? Çünkü o Dünyada ilerisini ne tasdîk etti, ne Allah için bir amel işledi, ne sadaka verdi, ne namaz kıldı, ve lâkin Allahı, Peygamberi Kur'anı, Âhıreti inkâr etti yalan dedi ve hakka karşı arkasını döndü tâatta bulunmadı. Sonra da bununla iftihar ederek gerneşe gerneşe, kurula kurula ehline, evine veya iline keyif çatmaya gitti. Şimdi bu adam sonunda Dünyadan uzak bir hicran ile varacağı rabbına ne yüzle varacak? Şübhe yok ki bu adam o gün gülecek yüzlerden değil. Kendilerine fâkıre yapılacak, belleri kırılacak, belâsını bulacak pusarık; kara yüzlülerdendir. Bu âyetlerin icaz içinde bu ma'nalara daha revnaklı delâletleri vardır. Onun için o gibilere şöyle buyuruluyor:

35.أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى evla leke fe evla - Arabcada « أَوْلَى لَكَ evla leke » ta'biri Türkçemizde «gerekti sana bu belâ oh olsun» demek gibi bir duâ ve teşeffî makamında kullanılır. Ma'lûmumuz olan « أَوْلَى » dan « ... veyl » evlâ ve elyaktır sana o veyl ü helâk» ma'nasınadır. Ba'zıları da bu « أَوْلَى » nın « أَوْلَى لَكَ evla leke el-veyl » kelimesinden maklûb olarak en büyük veyl başına olsun demek olduğunu söylemişlerdir. Bu âyetin Ebu cehil hakkında nâzil olduğu rivayeti geçmişti. Maamafih mazmunun emsaline de şumulü zâhir olduğunda şübhe yoktur.

36. أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن يُتْرَكَ سُدًى -

SÜDÂ, mühmel, teklifsiz, başı boş, kendi keyfine bırakılmış ilişiksiz demektir.

37. أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِيٍّ يُمْنَى - Mezkûr zannın butlânını isbat ile hatimeye ihzardır.

أَلَيْسَ ذَلِكَ بِقَادِرٍ عَلَى أَن يُحْيِيَ الْمَوْتَى

Bu Sûre okunduğu zaman Âhirinde « Bela - بَلَى » denilmesi, Velmürselâtü âhirinde « âmenna billah ....  » denilmesi «Vettîni vezzeytuni» nin âhirinde « bela ene ve zalikum min eşşahidin ...... » denilmesi Resulullahdan Ebu Hüreyre hadîsiyle, Ahmed, Ebu Davud, Hâkim, Beyhekî gibi muhaddisîn ve müfessirîn tarafından rivayet edilmiştir.

Advertisement